ใบหม่อน

ชื่อวิทยาศาสตร์ Morus alba L..1

ชื่อวงศ์           Moraceae1

ชื่อไทย            หม่อน1

ชื่ออื่น ๆ          มอน ซึงเฮียะ ซึงเอียะ2

ชื่อภาษาอังกฤษ white mulberry, Mulberry tree1

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

          ไม้พุ่ม ลำต้นตั้งตรง มีหลายพันธุ์ ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ ขอบเรียบหรือหยักเว้าเป็นพู กว้าง 8-14 ซม. ยาว 12-16 ซม. ผิวใบสากคาย ดอกช่อ รูปทรงกระบอกออกที่ซอกใบแยกเพศอยู่บนต้นเดียวกัน กลีบรวมสีขาวหม่นหรือสีขาวแกมเขียว ผลเป็นผลรวม รูปทรงกระบอก เมื่อสุกสีม่วงแดง1

การใช้ประโยชน์

 ตำราสมุนไพรจีน กล่าวถึงสรรพคุณของหม่อนไว้อย่างมากมาย เช่น “ยอดหม่อน” นำมาต้มใช้ดื่มและล้างตา เพื่อบำรุงสายตา นักวิทยาศาสตร์ชาวญี่ปุ่นพบว่า “ใบหม่อน” สามารถลดปริมาณคอเลสเตอรอลในกระต่าย ลดปริมาณน้ำตาลในเลือด ลดความดันโลหิตและลดอัตราการตายของหนูที่มีสาเหตุจากมะเร็งในตับได้ “กิ่งหม่อน” ช่วยทำให้เลือดไหลเวียนสะดวก รักษาอาการปัสสาวะสีเหลือง กลิ่นฉุนเกิดจากความร้อนภายใน ทำให้ลำไส้ทำงานได้ดี ขจัดความร้อนในปอดและกระเพาะอาหาร ขจัดการหมักหมมในกระเพาะอาหารและเสมหะในปอด นอกจากนั้นยังใช้รักษาอาการปวดมือ เท้าเป็นตะคริว เหน็บชา โดยใช้กิ่งหม่อนและโคนต้นหม่อนเก่า ๆ มาตัดเป็นท่อน ผึ่งไว้ให้แห้ง เป็นต้น

 ตำราสรรพคุณยาไทย กล่าวว่าหม่อน ใช้แก้ไข้ แก้ไอ ระงับประสาท ใบ มีรสจืดเย็น ต้มดื่มแก้ไข้ ตัวร้อน ร้อนใน กระหายน้ำ แก้ไอ ระงับประสาท หรือต้มเอาน้ำล้างตา แก้ตาแดง ตาแฉะ และฝ้าฟาง ผล รสเปรี้ยวหวานเย็น ทำให้ชุ่มคอ บำรุงไต ดับร้อน3

งานวิจัยเกี่ยวกับฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่เกี่ยวข้อง

 มีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับใบหม่อนในฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือด งานวิจัยของต่างประเทศพบว่าการรับประทานใบหม่อนวันละ 1 กรัม ในรูปผงแห้ง ติดต่อกัน 4 สัปดาห์ สามารถลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ 27% เปรียบเทียบกับการรับประทานยา glyburide 5 mg วันละครั้ง ซึ่งลดได้แค่ 8% (แต่ไม่ความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญของค่า HbA1C ในช่วง 4 สัปดาห์)4

การที่ใบหม่อนมีฤทธิ์ในการลดระดับน้ำตาลในเลือด เนื่องจาก หม่อนมีสารสำคัญที่ชื่อ “Fagomine” ซึ่งสามารถกระตุ้นการหลั่งของ Insulin นอกจากนี้สารสำคัญจากใบและรากของหม่อนยังสามารถขัดขวางการทำงานของเอนไซม์ α-glucosidase ซึ่งทำหน้าที่ในการย่อยคาร์โบไฮเดรต เมื่อเอนไซม์ถูกขัดขวาง กระบวนการย่อยแป้งให้ได้กลูโคสจะช้าลง ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดหลังมื้ออาหารลดลง4

นอกจากนี้ การศึกษาประสิทธิผลการใช้สารสกัดใบหม่อน โดยเปรียบเทียบกับขนาดที่ใช้รับประทาน สารสกัดใบหม่อน 125, 250, 500 มก. พบว่าสารสกัดใบหม่อนทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดในช่วงเวลา 2 ชั่วโมง หลังจากรับประทาน maltodextrin มีค่าต่ำกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญ และปัจจุบันมีการศึกษาสารสกัด mulberry ซึ่งมีแนวโน้มที่จะใช้เป็นผลิตภัณฑ์ที่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในอนาคตได้5

มีการศึกษาในหนูทดลองอายุ 8 สัปดาห์ เพื่อศึกษาความเป็นพิษเฉียบพลันและกึ่งเรื้อรัง  โดยให้หนูทดลองรับประทานผลหม่อน ซึ่งผลกรศึกษา พบว่า ไม่เกิดพิษ ทั้งในแบบความเป็นพิษเฉียบพลันและกึ่งเรื้อรัง6

เอกสารอ้างอิง

1. นันทวัน บุณยะประภัศร, อรนุช โชคชัยเจริญพร. สมุนไพร ไม้พื้นบ้าน เล่ม 5. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: บริษัท ประชาชน จำกัด, 2543. 508 หน้า

 2. เมดไทย. หม่อน. 2014 [สืบค้นเมื่อ 24 พฤษภาคม 2561]; ออนไลน์: https://medthai.com/หม่อน/

 3. กองทุนภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์เลือก. ประมวลสรรพคุณสมุนไพรไทย. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตร , 2558. 292 หน้า

 4. Therapeutic Research Center. White Mulberry [Internet]. [cite 2018 May 24]; [Update : 2015 Dec 27]; Available from: https://naturalmedicines.therapeuticresearch.com/databases/food,-herbs-supplements/professional.aspx?productid=1250

 5. Lown M, Fuller R, Lightowler H, Fraser A, Gallagher A, Stuart B, Byrne C, Lewith G. Mulberry-extract improves glucose tolerance and decreases insulin concentrations in normoglycaemic adults: Results of a randomised double-blind placebo-controlled study. Plos one. 2017; 22(2):1-14

6. Wattanathorn J, Thukummee W, Thipkaew W, Wannanond P, Tong-Un T, Muchimapura S, Kaewrueng W. Acute and Subchronic Toxicity of Mulberry Fruits. American Journal of Agricultural and Biological Sciences, 2012; 7 (3):378-83.